باب چهارم

برات - فته طلب - چك

فصل اول – برات

مبحث اول صورت برات

ماده 223- برات علاوه بر امضاء يا مهر برات دهنده بايد داراي شرايط ذيل باشد:

1. قيد كلمه (برات) در روي ورقه.

2. تاريخ تحرير (روز و ماه و سال).

3. اسم شخصي كه بايد برات را تأديه كند.

4. تعيين مبلغ برات.

5. تاريخ تأديه وجه برات.

6. مكان تأديه وجه برات اعم از اينكه محل اقامت محال عليه باشد. يا محل ديگر.

7. اسم شخصي كه برات در وجه يا حواله كرد او پرداخته مي شود.

8. تصريح به اينكه نسخه اول يا دوم يا سوم يا چهارم الخ است.

ماده 224- برات ممكن است بحواله كرد شخص ديگر باشد يا بحواله كرد خود برات دهنده.

ماده 225- تاريخ تحرير و مبلغ برات با تمام حروف نوشته مي شود. اگر مبلغ بيش از يكدفعه به تمام حروف نوشته شده و بين آنها اختلاف باشد مبلغ كمتر مناط اعتبار است اگر مبلغ با حروف و رقم هر دو نوشته شده و بين آنها اختلاف باشد مبلغ با حروف معتبر است.

ماده 226- درصورتي كه برات متضمن يكي از شرايط اساسي مقرر در فقرات 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 ماده 223 نباشد مشمول مقررات راجعه به بروات تجارتي نخواهد بود.

ماده 227- برات ممكن است به دستور و حساب شخص ديگري صادر شود.

مبحث دوم

در قبول و نكول

ماده 228- قبولي برات در خود برات با قيد تاريخ نوشته شده امضاء يا مهر مي شود. درصورتي كه برات به وعده از رويت باشد تاريخ قبولي با تمام حروف نوشته خواهد شد.

اگر قبولي بدون تاريخ نوشته شد تاريخ برات تاريخ رويت حساب مي شود.

ماده 229- هر عبارتي كه محال عليه در برات نوشته امضاء يا مهر كند قبولي محسوب است مگر اينكه صريحاً عبارت مشعر بر عدم قبول باشد.

اگر عبارت فقط مشعر بر عدم قبول يك جزء از برات باشد بقيه وجه برات قبول شده محسوب است. درصورتي كه محال عليه بدون تحرير هيچ عبارتي برات را امضاء يا مهر نمايد برات قبول شده محسوب مي شود.

ماده 230- قبول كننده برات ملزم است وجه آن را سر وعده تأديه نمايد.

ماده 231- قبول كننده حق نكول ندارد.

ماده 232- ممكن است قبولي منحصر به يك قسمت از وجه برات باشد در اين صورت دارنده برات بايد براي بقيه اعتراض نمايد.

ماده 233- اگر قبولي مشروط به شرط نوشته شد برات نكول شده محسوب مي شود ولي معهذا قبول كننده به شرط در حدود شرطي كه نوشته مسئول پرداخت وجه برات است.

ماده 234- در قبولي براتي كه وجه آن در خارج از محل اقامت قبول كننده بايد تأديه شود تصريح به مكان تأديه ضروري است.

ماده 235- برات بايد به محض ارائه يا منتهي در ظرف 24 ساعت از تاريخ ارائه قبول يا نكول شود.
ماده 236- نكول برات بايد به موجب تصديقنامه كه رسماً تنظيم مي شود محقق گردد تصديقنامه مزبور موسوم است به اعتراض (پروتست) نكول.

ماده 237- پس از اعتراض نكول ظهرنويس ها و برات دهنده به تقاضاي دارنده برات بايد ضامني براي تأديه وجه آن در سر وعده بدهند يا وجه برات را به انضمام مخارج اعتراض نامه و مخارج برات رجوعي (اگر باشد) فوراً تأديه نمايند.

ماده 238- اگر بر عليه كسي كه براتي را قبول كرده ولي وجه آن را نپرداخته اعتراض عدم تأديه شود دارنده براتي نيز كه همان شخص قبول كرده ولي هنوز موعد پرداخت آن نرسيده است مي تواند از قبول كننده تقاضا نمايد كه براي پرداخت وجه آن ضامن دهد يا پرداخت آن را به نحو ديگري تضمين كند.

مبحث سوم

در قبولي شخص ثالث

ماده 239- هرگاه براتي نكول شد و اعتراض بعمل آمد شخص ثالثي مي تواند آنرا بنام برات دهنده يا يكي از ظهرنويس ها قبول كند قبولي شخص ثالث بايد در اعتراض نامه قيد شده و به امضاء او برسد.

ماده 240- بعد از قبولي شخص ثالث نيز تا برات تأديه نشده كليه حقوقي كه براي دارنده برات از نكول آن در مقابل برات دهنده و ظهرنويسها حاصل مي شود محفوظ خواهد بود.

مبحث چهارم

در وعده برات

ماده 241- برات ممكن است به رويت باشد يا به وعده يك يا چند روز يا يك يا چند ماه از رويت برات، يا به وعده يك يا چند روز يا يك يا چند ماه از تاريخ برات ممكن است پرداخت به روز معيني موكول شده باشد.

ماده 242- هرگاه برات بي وعده قبول شد بايد فوراً پرداخته شود.

 
ماده 243- موعد پرداخت براتي كه يك يا چند روز يا يك يا چند ماه از رويت وعده دارد به وسيله تاريخ قبولي يا تاريخ اعتراض نامه نكول معين مي شود.

ماده 244- اگر موعد پرداخت برات با تعطيل رسمي تصادف كرد بايد روز بعد از تعطيل تأديه شود.
تبصره- همين قاعده در مورد ساير اوراق تجارتي نيز رعايت خواهد شد.

مبحث پنجم

ظهرنويسي
ماده 245- انتقال برات به وسيله ظهرنويسي بعمل مي آيد.

ماده 246- ظهرنويسي بايد به امضاء ظهرنويس برسد ممكن است در ظهرنويسي تاريخ و اسم كسي كه برات به او انتقال داده مي شود قيد گردد.

ماده 247- ظهرنويسي حاكي از انتقال برات است مگر اينكه ظهرنويس وكالت در وصول را قيد نموده باشد كه در اين صورت انتقال برات واقع نشده ولي دارنده برات حق وصول ولدي الاقتضاء حق اعتراض و اقامه دعوي براي وصول خواهد داشت جز در مواردي كه خلاف اين در  برات تصريح شده باشد.

ماده 248- هرگاه ظهرنويس در ظهرنويسي تاريخ مقدمي قيد كند مزور شناخته مي شود.

مبحث ششم

مسئوليت
ماده 249- برات دهنده كسي كه برات را قبول كرده و ظهرنويسها در مقابل دارنده برات مسئوليت تضامني دارند.

دارنده برات درصورت عدم تأديه و اعتراض مي تواند به هر كدام از آنها كه بخواهد منفرداً يا به چند نفر يا به تمام آنها مجتمعاً رجوع نمايد.

همين حق را هر يك از ظهرنويسها نسبت به برات دهنده و ظهرنويسهاي ما قبل خود دارد.

اقامه دعوي بر عليه يك يا چند نفر از مسئولين موجب اسقاط حق رجوع به ساير مسئولين برات نيست، اقامه كننده دعوي ملزم نيست ترتيب ظهرنويسي را از حيث تاريخ رعايت كند ضامني كه ضمانت برات دهنده يا محال عليه يا ظهرنويسي را كرده فقط با كسي مسئوليت تضامني دارد كه از او ضمانت نموده است.

ماده 250- هر يك از مسئولين تأديه برات مي تواند پرداخت را به تسليم برات و اعتراضنامه و صورت حساب متفرعات و مخارج قانوني كه بايد بپردازد موكول كند.

ادامه مطلب در بخش بیست و دوم